Giải đáp Ca sĩ việt kiếm tiền như thế nào là ai? – dangkynick.com

Sản phẩm nghệ thuật mà các nghệ sĩ đem đến cho công chúng trên kênh này thường là những MV nhạc, hài kịch, web drama (phim chiếu mạng) hoặc đơn thuần chỉ là những clip, hình ảnh đời sống thường nhật, cảnh hậu trường… được đầu tư cả về tiền bạc lẫn chất xám. Nhiều khán giả ví von, tổng thể youtube là một rừng hoa đẹp và trong rừng hoa ấy có không ít bông tỏa ngát hương sắc, nhưng cũng có bông chỉ có hương mà không sắc và ngược lại. Và những thứ xung quanh rừng hoa ấy không phải ai cũng biết.

Người người, nhà nhà làm youtube

Không khó để nhận thấy hiện nay, các nghệ sĩ thuộc nhiều lĩnh vực như điện ảnh, sân khấu, âm nhạc,… đều có kênh youtube, thường xuyên đăng tải sản phẩm của mình trên nền tảng số. Những nghệ sĩ có kênh youtube mà mỗi khi sản phẩm của họ được phát hành luôn lọt top thịnh hành, có hàng triệu lượt xem phải kể đến Sơn Tùng MTP, Nam Thư, Chi Pu, Jack, Trấn Thành, Mỹ Tâm, Hồ Ngọc Hà, Bích Phương, Huỳnh Lập, vợ chồng diễn viên Thu Trang – Tiến Luật, Noo Phước Thịnh, Ưng Hoàng Phúc, Hoàng Thùy Linh, Hà Anh Tuấn, Hồ Ngọc Hà, Lâm Vỹ Dạ – Hứa Minh Đạt, Long Đẹp Trai, Việt Hương, hoa hậu H’hen Niê, NSND Hồng Vân, Lý Hải, Đen Vâu, Erik, Nguyễn Trần Trung Quân, 1977 Vlog…

Mở kênh youtube, không ít nghệ sĩ trẻ đã có những bước tiến lớn trong làng giải trí.

Nhiều nghệ sĩ cho biết, việc xây dựng các kênh youtube mang đến cho họ nhiều lợi thế. Các nghệ sĩ có thể tự do sản xuất nội dung theo mong muốn, không bị gò bó bởi câu chuyện kiểm duyệt khắt khe, phát triển và định hướng con đường cá nhân riêng. Bên cạnh đó, qua các sản phẩm nghệ thuật phát hành online giúp công chúng có thêm kênh thông tin để hiểu hơn về cuộc sống, công việc, lòng yêu nghề… từ nghệ sĩ. Đó là chưa kể nếu sản phẩm được đầu tư và có nhiều người xem, các nghệ sĩ sẽ thu về một khoản tiền đáng kể từ chính kênh phát hành của mình để tiếp tục “tái tạo” và sáng tạo thêm các sản phẩm nghệ thuật mới.

Theo ông Nguyễn Anh Tài – quản lý kênh Yeah1 Music, những nghệ sĩ có lượng người xem cao đều có doanh thu rất tốt từ youtube. View của kênh này đến từ nhiều nguồn khác nhau, quan trọng nhất vẫn là nội dung của sản phẩm mà nghệ sĩ mang đến. Nội dung hay thì độ viral (lan truyền) tốt và kéo theo là view cao. Subcriber (người đăng ký theo dõi) của kênh nhiều cũng là một lợi thế. Dù khẳng định nghệ sĩ Việt có thể kiếm tiền tỷ khi làm youtube, nhưng con số cụ thể vẫn chỉ là của ai người nấy biết. “Tiền doanh thu trên youtube là một khái niệm không ai có thể tính toán được vì nó dựa vào rất nhiều điều kiện. Điều này chỉ có youtube mới tính được và người nhận chỉ biết mình được nhận bao nhiêu tiền thông qua con số youtube cập nhật trên mỗi MV của mình và của chủ kênh” – ông Nguyễn Anh Tài chia sẻ.

Chuyển hướng thành công và tranh cãi

Ban đầu youtube được sinh ra chỉ là mạng xã hội chia sẻ video trực tuyến, tuy nhiên dần dà lại chính là trợ thủ đắc lực của các ngôi sao và là nơi để các bạn trẻ tạo dựng tên tuổi. Thực tế phản ánh, nhiều nghệ sĩ trẻ được biết đến và “hot” hơn, có chỗ đứng trong làng giải trí bởi những sản phẩm mà họ đăng tải, phát hành trên nền tảng trực tuyến như kênh youtube. Rất nhiều nghệ sĩ đã phát triển sản phẩm sơ khai từ youtube cá nhân thành tác phẩm hoàn chỉnh, được khán giả yêu thích.

Đơn cử trong lĩnh vực điện ảnh, web drama Bố già của Trấn Thành, nam diễn viên này chuyển thành phim điện ảnh ăn khách cùng tên, thu về hàng trăm tỷ đồng, trở thành phim có doanh thu cao nhất mọi thời đại ở Việt Nam. Tương tự, diễn viên Huỳnh Lập đưa web drama Ai chết giơ tay thành phim Pháp sư mù thuộc thể loại huyền huyễn, kết hợp yếu tố tâm linh, kỳ bí nhưng đan xen với nhiều chi tiết hài hước đã thắng lớn ở các phòng vé. Thu Trang và Tiến Luật cũng phát triển phim chiếu trên youtube là Thập Tam Muội, Chị Mười Ba thành 2 phần phim điện ảnh. Cả hai phim chiếu rạp này của Thu Trang và Tiến Luật đều hút khán giả tới rạp, thậm chí Chị Mười Ba: 3 ngày sinh tử còn thu về hơn 100 tỷ đồng khi chiếu rạp hồi cuối 2020, đầu 2021.

Tuy nhiên, bên cạnh sự lan tỏa và thành công thì cũng có không ít nghệ sĩ khi đưa clip lên youtube đã bị khán giả phản đối, chỉ trích vì không tạo ra được giá trị thẩm mỹ. Như trường hợp của diễn viên Kinh Quốc khi nam diễn viên đưa các clip thử thách ăn uống lên kênh youtube cá nhân. Các clip của Kinh Quốc thực hiện bị chê phản cảm vì có nội dung thách thức nghệ sĩ thi ăn… thô thiển để nhận giải thưởng là tiền mặt. Hình ảnh diễn viên nhí Minh Anh “phồng mang, trợn mắt” ăn thanh long làm người xem phát hoảng lo em gặp nguy hiểm bởi việc ăn quá nhanh sẽ không tốt cho sức khỏe.

Hoa hậu Hoàn vũ Việt Nam 2015 Phạm Hương cũng nhận không ít “gạch đá” khi quay clip về chế biến thức ăn Butter King Crab. Tựa clip là Món cua tuyết siêu thịt của Phạm Hương mùa Valentine có gì? Khán giả phản ứng vì Phạm Hương để thịt cua đã chín trong bồn rửa tay, không đảm bảo vệ sinh. Trong khi đó, diễn viên hài Thu Trang đăng đoạn video quay trong phòng ngủ khi đánh thức Tiến Luật khi nam diễn viên ở trần, liên tục bị con trai kéo mền, Tiến Luật nhăn nhó, ngáp lên ngáp xuống. Diễn viên Trấn Thành đưa clip dẫn đại gia đình anh đi ăn. Đến đoạn Trấn Thành nói đùa quà của Hari Won tặng mẹ anh là một bịch to nhưng chắc rẻ tiền, bà xã Trấn Thành quay sang tát chồng kèm câu nói: “Rẻ cái bà nội à. Tôi mua tại Hàn Quốc…” trước mặt ba mẹ chồng khiến nhiều người sốc.

Ca sĩ Jack, Mỹ Tâm và Sơn Tùng MTP hiện đang giữ đứng đầu bảng xếp hạng có số người theo dõi nhiều nhất trên youtube.

Không dễ ăn như nhiều người nghĩ

Kiếm tiền từ youtube dễ hay khó?, đây là câu hỏi mà nhiều người đặt ra đối với các nghệ sĩ. Thực tế, có nhiều hình thức kiếm tiền từ youtube như quảng bá hay đại diện cho một thương hiệu nào đó, nhưng số này không nhiều, đa phần là những người nổi tiếng. Với các youtuber bình thường cũng như cả nghệ sĩ, họ phải sáng tạo nội dung cho các clip và duy trì kênh thường xuyên để giữ chân người xem. Nội dung phải do chính họ tạo ra chứ không được phép copy, dù chỉ là một đoạn nhạc hay video rất ngắn. Vi phạm về bản quyền sẽ bị các robot của youtube phát hiện và có nhiều giải pháp “kỷ luật”, cao nhất là xóa luôn kênh.

Với nghệ sĩ, việc làm sản phẩm nghệ thuật, clip để đăng lên youtube không phải đơn giản chứ chưa nói đến chuyện kiếm tiền ở nền tảng này. MC Vũ Mạnh Cường chia sẻ, làm kênh kể chuyện nên khó khăn nhất là trong việc bản quyền. Nam MC phải liên hệ với rất nhiều tác giả để xin được thể hiện các tác phẩm của họ trên kênh youtube của mình. Các tác giả viết truyện ngắn như Dương Bình Nguyên, Tùng Leo, Hamlet Trương, Trần Trà My, Lưu Đình Long… đã hỗ trợ cho Vũ Mạnh Cường phần tác quyền. Bản thân nam MC cũng có bạn bè hỗ trợ về kỹ thuật, phòng thu không mất phí.

Diễn viên hài Minh Dự cho biết khi thực hiện kênh youtube, anh loay hoay không biết làm sao để có thật nhiều clip thu hút nhiều lượt xem. “Làm sao để duy trì kênh mà không tốn kém đó là vấn đề cần đặt ra cho một diễn viên thực hiện youtube. Hiện nay, người bình thường cũng có thể thành người nổi tiếng trên youtube, có khi nhiều view hơn cả nghệ sĩ. Nhiều nghệ sĩ tên tuổi bỏ vài trăm triệu đồng, thậm chí cả tỷ đồng để làm video phát trên kênh youtube. Áp lực cả về nội dung lẫn đầu tư về hình thức” – Minh Dự chia sẻ. Ngoài ra, để có những video đăng tải trên youtube hoàn toàn miễn phí, thời gian sản xuất có thể tính bằng phút, bằng ngày, tháng hoặc bằng năm. Đội ngũ đứng sau các video có khi chỉ là một người, nhưng nhiều khi là ê kíp lên đến hàng chục, hàng trăm người.

Nhiều nghệ sĩ cũng thừa nhận, để có được lợi nhuận trên youtube khá vất vả và không phải ngày một ngày hai là có được. Với số tiền bỏ ra cho mỗi sản phẩm có thể từ hàng trăm, hàng tỷ đồng, để kiếm lại được không đơn giản bởi ngày càng nhiều nghệ sĩ tìm đến youtube. Nếu đã xác định làm kênh nghiêm túc, ngay từ đầu cần có khả năng tài chính, đây là điều kiện cần và quan trọng nhất, sau đó là phát triển nội dung để làm sao tạo được dấu ấn, sức hút với khán giả. “Nếu làm chơi thì ai cũng có thể làm được, còn để kinh doanh có lợi nhuận là cả vấn đề cần tính toán kỹ” – NSƯT Trịnh Kim Chi chia sẻ.       

Hợp đồng quảng cáo cũng không dễ kiếm và không thường xuyên. Vậy nên có thể xác định nguồn thu nhập ca sĩ chiếm phần lớn là tiền catSê biểu diễn.

Nơi kiếm tiền

Trong giới bầu sô và tổ chức biểu diễn vẫn thường phân loại catsê ca sĩ thành các hạng A1, A2, A3, B, C… Một nhà tổ chức chương trình thường xuyên mời gọi ca sĩ hát cho sân khấu của mình cho biết ở thời điểm một năm trở lại đây, các thứ hạng trả catsê như sau: hạng A1 (ví dụ Đàm Vĩnh Hưng, Quang Dũng, Mỹ Tâm) catsê hát một chương trình riêng tại phòng trà lớn dao động khoảng 10-20 triệu đồng; hạng A2 (Lam Trường, Đan Trường, Thanh Lam, Hồng Nhung, Phương Thanh…) dao động từ 5-10 triệu đồng; hạng A3 khá phổ biến (Thu Minh, Đoan Trang, Đức Tuấn, Hiền Thục, Kasim Hoàng Vũ…) dao động từ 2-5 triệu đồng.

Ngoài phòng trà, ca sĩ còn biểu diễn ở các tỉnh, thành trên khắp cả nước, theo chân các show đại nhạc hội tổ chức ở những vùng sâu vùng xa. Những show ở tỉnh giá catsê ca sĩ tăng khoảng 20%-50% bởi ca sĩ phải tốn kém thêm tiền ăn ở, xe cộ đi lại. Tuy cực nhưng biểu diễn ở các tỉnh, thành xa sẽ mang lại khoản catsê kha khá cho ca sĩ. Họ có thể chạy show liên tục ba, bốn điểm hát quanh địa phương trong một đêm và kéo dài “tour lưu diễn” của mình theo từng vùng miền. Con số thu nhập cứ thế mà nhân lên.

Năm 2006 vừa qua, các ca sĩ trong nước đi biểu diễn ở nước ngoài như… đi chợ. Đặc biệt là thị trường Mỹ đã mời mọc không chỉ các ngôi sao hạng A mà còn tiếp nhận rất nhiều ca sĩ hạng B và cả những nhóm nhạc mới toanh hạng C. Khoản thu nhập từ các chuyến lưu diễn không thật sự nhiều (do mỗi tuần chỉ diễn vào hai ngày cuối tuần, các ngày còn lại rảnh rỗi ngồi chờ). Đối với những ai ăn khách và được khán giả Việt kiều yêu mến bậc nhất tại thị trường Mỹ như ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng thì việc xuất ngoại sang Mỹ biểu diễn của anh mới thu nhập đáng kể.

Nhưng các ca sĩ thường nháy mắt với nhau về “mỏ vàng” của họ thật sự không phải là biểu diễn phòng trà, cũng không phải lưu diễn nước ngoài mà lại chính là những show hội nghị khách hàng, event khai trương, quảng bá tiếp thị các đơn vị kinh tế, công ty kinh doanh. Chỉ hát ba ca khúc trong một hội nghị, các ca sĩ có thể bỏ túi ngọt xớt từ 30-50 triệu đồng.

Giá catsê nhiều hay ít tùy thuộc vào qui mô và “tầm cỡ” của công ty: trong nước hay ngoài nước, sản phẩm nhỏ hay tập đoàn đa quốc gia… Thời buổi PR lên ngôi, các event quảng bá, giới thiệu sản phẩm mới được tổ chức như cơm bữa, ngay cả sự xuất hiện của các “sao” tại các buổi này thôi đương nhiên phải có thù lao bồi dưỡng tùy theo mức độ nổi tiếng của họ.

T. – một nhà quản lý ca sĩ chuyên nghiệp tại TP.HCM – cho biết thu nhập nhờ quảng cáo của các ca sĩ không còn nhiều như những năm trước đây. Giá trị hợp đồng quảng cáo sản phẩm, làm “đại sứ lưu động”… của ca sĩ có thể lên đến 20.000 USD. Nếu chỉ chụp hình quảng cáo một đợt bình thường, hay quảng cáo cho các sản phẩm công ty trong nước thì ca sĩ cũng dễ dàng thu được 2.000 USD/kỳ.

Năm qua, ca sĩ Hồ Ngọc Hà là gương mặt “hot” nhất trong lĩnh vực quảng cáo sản phẩm. Tổng thu nhập của cô từ quảng cáo lên đến 500 triệu đồng. Và số tiền này được tính thuế ngay lập tức chứ không được khấu trừ 25% trước thuế như áp dụng cho thu nhập từ lĩnh vực biểu diễn.

Thu nhập ca sĩ: tìm đâu sự xác thực?

Với các hồ sơ đã nộp của các ca sĩ, ông Nguyễn Thái Sơn – trưởng phòng thuế thu nhập cá nhân, Cục Thuế TP.HCM – cho biết “có nhiều bản kê khai mà số thu nhập thấp đến mức chúng tôi không thể không đặt dấu hỏi nghi ngờ về tính xác thực và muốn xác minh”. Ông Sơn dẫn chứng “ca sĩ L.V. thu nhập năm 2006 chỉ 58 triệu trong khi ai cũng biết là anh ta đi biểu diễn ở các tỉnh quanh năm suốt tháng, và cả diễn ở nước ngoài…”.

Thông thường, các sân khấu phòng trà mỗi khi mời ca sĩ hát phải ứng thêm 10% thuế đóng giùm cho ca sĩ. Sau khi ca sĩ lấy hóa đơn kê khai thuế xong sẽ gửi trả lại khoản 10% này cho các phòng trà. Còn ở các event, ca sĩ lấy đúng giá catsê, tiền thuế công ty tổ chức phải tự đóng với cơ quan thuế. Khi mời ca sĩ đi biểu diễn ở nước ngoài, các bầu show trong nước hay ngoài nước đều phải đóng thuế cho các ca sĩ.

Một số ca sĩ giao khoán khoản thống kê thu nhập và đóng thuế thu nhập cho các công ty quản lý của mình, ví dụ như Đan Trường (nhờ Công ty HT Productions), Nhật Tinh Anh (nhờ Công ty Nhạc Xanh)… Trên thực tế, nhờ có công ty thống kê giúp, sổ sách rõ ràng, các ca sĩ này đỡ bận tâm đến việc kê khai thuế.

Ông Hoàng Tuấn, quản lý của ca sĩ Đan Trường, cho biết: “Trước sau gì cũng phải kê khai và đóng thuế nghiêm túc nên chúng tôi chủ động thực hiện việc liệt kê show diễn và khoản thuế phải đóng theo từng tháng, đến cuối năm thì hoàn thành nghĩa vụ kê khai, nộp thuế rất nhanh chóng và sớm”. Ông cho biết ca sĩ Đan Trường có thu nhập năm 2006 là 577.380.000 đồng, số thuế phải đóng là 57.488.000 đồng (trong đó đã đóng trước khoảng 40 triệu nên chỉ phải nộp bổ sung hơn 17 triệu nữa là hoàn tất nghĩa vụ).

“Đây chỉ là khoản thu nhập biểu diễn ròng của Đan Trường. Thực tế doanh số mà anh ấy làm ra trong năm nhiều hơn con số này” – ông Hoàng Tuấn nói với giọng tự hào. Ông giải thích thêm: “Tuy nhiên chúng tôi chuyển một số thu nhập khác (từ quảng cáo chẳng hạn) của Đan Trường sang cho Công ty quản lý HT Productions làm nghĩa vụ đóng thuế cho Nhà nước”.

Tính đến năm 2007 này đã có 255 nghệ sĩ có mã số thuế tại Cục Thuế TP.HCM, thuộc diện có mức thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân. Vậy mà số thuế thu nhập cá nhân mà các nghệ sĩ đóng vẫn chưa nhiều (năm 2006 chưa tròn 1 tỉ đồng tiền thuế). Năm nay tính đến ngày 13-3 cũng chỉ mới có 87 nghệ sĩ đến Cục Thuế TP.HCM làm nghĩa vụ kê khai và đóng thuế. Nhiều ca sĩ chỉ mới lên lấy hồ sơ mà chưa nộp lại.

Dư luận và chính Cục Thuế cũng đang đặt dấu hỏi là liệu các ca sĩ đã kê khai trung thực về thu nhập của mình hay chưa? Có một vài ca sĩ tên tuổi dường như đã “bỏ sót”, “quên” khá nhiều khoản catsê từ các chương trình mà họ tham gia trong suốt một năm.

Làm sao để tất cả nghệ sĩ thực hiện đầy đủ trách nhiệm công dân của mình trong việc kê khai và đóng thuế thu nhập cá nhân đầy đủ là một dấu hỏi đối với Cục Thuế.

Bộ Tài chính vừa gia hạn hạn chót cho các nghệ sĩ kê khai thu nhập cá nhân là 31-3. Ông Nguyễn Thái Sơn cho biết tình hình nộp thuế của các nghệ sĩ năm nay có chiều hướng khả quan hơn. “Số tiền thuế thu được đã hơn 1,1 tỉ đồng. Chúng tôi sẽ tiếp tục làm tốt việc thu thuế thu nhập cá nhân đối với các nghệ sĩ”.

TRUNG NGHĨA